Telli Çalgılar Nelerdir?
Telin herhangi bir araç (tezene, mızrap, vb..) yardımı ile titreşmesi sonucunda sesi ortaya çıkaran çalgılara telli çalgılar ya da telli enstrümanlar denir. Telli çalgılar kendi içinde üçe ayrılmaktadır.
Bunlar;
- Yaylı Telli Çalgılar,
- Vurmalı Telli Çalgılar,
- Tezeneli Telli Çalgılar.
Fakat, günümüzde artık genellikle bu şekilde ifade edilmemektedir.
Yalnızca telli çalgılar, yaylı çalgılar, vurmalı çalgılar ve tuşlu çalgılar gibi kendi içlerinde ayrı kategorilere dağılmışlardır. Peki; Telli çalgı çeşitleri nelerdir?
Telli Çalgı Çeşitleri Nelerdir?
Gitar Nedir?
Gitarın tarihçesi konusunda birçok teori bulunmaktadır. Daha çok Ud ya da Yunan çalgısı olan Kithara’dan evrimleştiği söylenmektedir. Fakat benzerlik yönleri zayıf olduğundan dolayı bunu net bir şekilde söylemek mümkün değildir.
Günümüzde oldukça popüler olan gitar, 6 telden oluşmaktadır. Pena ve parmaklar yardımıyla çalınır. Elektro ve bas gitar olmak üzere iki çeşidi daha vardır.
Ne kadar pop müzik ağırlıklı kullanılsa da aslında klasik batı müziği çalgısıdır. Çok sesli müziği seslendirme ve kullanılan armoniyi duyurmada kullanılan en önemli çalgılardan biridir.
Mandolin Nedir?
Ud ailesinin modern üyelerinden biri olan mandolin, dört çift, 8 telden oluşmaktadır.
Genellikle gitara benzeyen yapısından dolayı ve öğrenimi kolay olan bir çalgı olduğundan dolayı müziğe yeni başlayanlar tarafından eskisi kadar olmasa da hala sıkça tercih edilen çalgılar arasındandır.
Pena ve mızrap yardımıyla çalınır. Geçmişte sıkça mandolin orkestraları kurulmuştur.
Ukulele Nedir?
Ukulele son dönemin sıkça tercih edilen çalgılarından biridir. Okul öncesi eğitiminde, orff eğitiminde ve sınıf öğretmenliğinde sıkça kullanılan ukulele, artık herkes tarafından ilgi görmektedir.
4 telden oluşan ukulele aslında bir eşlik çalgısıdır. Sadece akorlar yardımıyla çalınan çalgı, çocuk şarkıları eşliğinde sıkça kullanıldığından dolayı çocukların ve ebeveynlerin ilgisini yüksek oranda kazanmış durumdadır.
Bağlama Nedir?
Anadolu kültürünün ve yaşanmışlıklarının aktarılmış olduğu türküleri seslendirmede kullanılan en önemli Türk Halk çalgısıdır. Saz olarak da bilinir.
Kullanım amacına göre ya da çalınan türkünün havasına ve yöresine göre farklılık gösteren bağlama türleri şunlardır;
- Cura
- Çöğür
- Kısa Sap Bağlama
- Tambura
- Divan Sazı
- Meydan Sazı
Tekne, göğüs ve sap kısmından oluşan bağlama, bu kısımların uzunluk-kısalıklarına göre bu isimleri almıştır.
Bu arada Saz Çalmayı Nasıl Öğrenirim? başlıklı içeriğimize de göz atabilirsiniz.
Ud Nedir?
Yine Türk müziğinin en önemli çalgılarından biri olan ud, altı çift, 12 telden oluşmaktadır. Büyük gövdesi ve kıvrımlı kısa bir sapa sahiptir.
Perdesiz bir çalgı olması, çalgının dezavantajıdır. Perdesiz çalgılarda istenilen sesi elde etmek, perdeli çalgılardaki gibi kolay olmadığından disiplinli ve sabırlı bir çalışma, ayrıyeten iyi bir müzik kulağına sahip olmayı gerektirir.
Tar Nedir?
Kopuz’dan türeyerek gelen tar, Azerbaycan, İran, Gürcistan, Ermenistan ve kısmen Türkiye’de kullanılan, mızrapla çalınan bir halk çalgısıdır.
Tar çalan kişilere “Tarzen” ya da diğer adıyla “Tarist” denir. Üç bölümden oluşan tar yapımında üç farklı ağaç kullanılmaktadır. 5, 6 ve 11 telli modeli bulunur.
Tar, boy farkı dolayısıyla kendi içinde de dörde ayrılmaktadır.
Bunlar;
- Solo Tar,
- Orkestra Tar,
- Öğrenci Tar’ı,
- Cura Tar’ı.
Balalayka Nedir?
Üç köşeye sahip, büyük üçgen bir gövdesi olan Rus halk çalgısıdır. Mızrap ya da parmak yardımıyla çalınır.
Perdeli olması çalımını ne kadar kolaylaştırsa da, teknik ve tavırları kavrayabilmek için sabırlı, disiplinli olmak ve zaman harcamak gerekir.
Arp Nedir?
Klasik batı müziğinin en popüler telli çalgılarından biridir. Rönesans döneminde Avrupa’nın göz bebeği haline gelen bu çalgı, milattan önce 3500 yıllarına dayandığı düşünülmektedir.
47 adet teli ve 7 adet pedalı bulunmaktadır. Pahalı bir çalgı olduğu için evlerde pek göremeyiz fakat klasik müzik orkestralarının vazgeçilmez çalgılarından biridir.
Cümbüş Nedir?
20. yüzyılın başlarından ismini veren “Zeynel Abidin CÜMBÜŞ” tarafından yapılmıştır. Sap ve gövde kısmı birbirinden kolayca ayrılabilmektedir.
Perdesiz bir çalgı olduğundan diğer çalgılara göre çalımı biraz daha zordur. Türk halk müziklerinde kullanılır ve mızrap yardımıyla çalınır.
Kanun Nedir?
Orta doğu ülkelerinin vazgeçilmez bir çalgısıdır. Türk halk müziği ve aynı zamanda fasıl gecelerinin aranan çalgılarındandır.
24-27 arası perdeye sahiptir ve her bir perdeyi 3 farklı tel tınlatmaktadır. Klavsen’in ses yapısına benzeyen çalgının telleri eskiden bağırsaktan oluşurken günümüzde esntrümanlar için özel olarak üretilen naylon tellerden yapılmaktadır.
Diyez, bemol ve koma sesleri kullanmanızı sağlayan mandallar yer alır.
