Aşure; mis gibi tarçın kokusu ve damak çatlatan tadıyla yiyenleri kendine hayran bırakan bir lezzet. Üzerinde tüten dumanı ile servis edildiğinde ise insanın içini ısıtır.
Üstelik birbirinden şifalı birçok malzemenin karışımıyla oluşan bu tat, bu çeşitliliği ile toplumu simgeler. Peki, içinde barındırdıkları ile bolluk ve bereketin simgesi olan aşure nasıl yapılır? biliyor musunuz?
Bu yazımızda Aşure nedir? Aşure nasıl yapılır ve dağıtılır? gibi pek çok detaya yer vermeye çalışacağız. Şimdi yazımıza aşurenin ne olduğu tanımlayarak başlıyoruz.
Aşure Nedir?
Türk Dil Kurumu’na göre aşure, buğday, nohut, fasulye gibi baklagillerin şekerli suda kaynatılması ile elde edilen bir tatlı türüdür.
İbranice kökenli bir kelimeden ismini alan bu tatlı, aynı zamanda “Alaca aş” olarak da bilinir. Etimolojik olarak bakıldığında ise orijinal ismi “Aşura” şeklindedir. Ancak kökeni 10. anlamına gelen “aşur” kelimesinden gelmiştir.
İşte bu yüzden yapılması ve dağıtımı da Hicri takvime göre Muharrem ayının onuncu gününe denk gelen tarihlerde yapılır. Her sene Muharrem ayının 10. gününde pişirilen bu tatlı, aile, akraba, komşu ve dost meclislerine dağıtılır.
Aşure Ne Zaman ve Nasıl Ortaya Çıkmıştır?
Aşure nasıl yapılır? diye araştıranlar için bu geleneğin ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı da ilginç bir detaydır.
Ortaya çıkması ile ilgili en bilinen vaka, Nuh peygamber zamanında ortaya çıktığı ile ilgilidir.
Anlatılanlara göre Nuh peygamber, büyük tufan öncesi bütün canlı türlerinden bir dişi bir erkek alarak gemisiyle yola çıkmış ve gemisi Ağrı Dağı’nda karaya oturmuştur. Tufandan kurtulmayı kutlamak amacıyla özel bir yiyecek yapılmak istenmiştir.
Tufandan çıkan gemide yok denecek kadar az olan yiyecek çeşitleri karıştırılarak bir çorba yapılmış ve adına da aşure denmiştir. O günden bu yana da bu lezzet, her yıl pişirilmekte ve dağıtılarak paylaşılmaktadır.
Aşure Günü Nedir? Aşure Günü Ne Zaman?
Ülkemizde Muharrem ayında gerçekleştiği inanılan olaylardan dolayı bu aya Aşure ayı denmektedir. Muharrem ayının 10. günü ise aşure günü olarak anılır.
Her sene Muharrem ayının 10. gününde bu ayda yaşanıldığına inanılan olayları anmak için bu tatlı yapılır ve dağıtılır.
Bu tarihte yapılan aşure dua ile yapılırken, öncelikle çocuk ve hastalara yedirilir. Daha sonra ise yakın komşu ve akraba çevresine dağıtılır. Alan kişi ise tabağını yıkamadan iade eder.
Aynı zamanda şayet dağıtım sonrası artıyorsa ağacın dibine döküldüğünde o ağacın çok meyve vereceğine inanılır.
Aşure Neden Yapılır ve Dağıtılır?
Bu zengin besin değerine sahip tatlı, İslam toplumlarında olduğu gibi Musevi ve Hristiyan toplumlarında da farklı isimlerle anılmış ve kendine yer edinmiştir.
Ayrıca ülkemizde bazı köy şenliklerinde de yapılmasıyla da ünlüdür. Lezzetinin ve tarihinin ününden dolayı ise aşure nasıl yapılır? konusunda araştırma yapanların sayısı gün geçtikçe artırmıştır.
Ancak nasıl yapıldığı kadar neden yapıldığı ve dağıtıldığı da merak konusudur.
Açıklamak gerekirse; ülkemizde bu ayda gerçekleştiği inanılan olayları anmak için aşure yapılmaktadır.
Bu ayda gerçekleştiğine inanılan olaylar;
- Hz. Musa’nın Kızıldeniz’den geçmesi ve İsrailoğulları’nı Firavun’dan kurtarması,
- Hz. Nuh’un gemisinin karaya oturması,
- Hz. Muhammed (S.A.V.)’in torunu olan Hz. Hüseyin’in Kerbela’da şehit olması,
- Hz. İbrahim’in ateşten kurtarılması,
- Hz. Adem’in tövbesinin kabul edilmesi gibi olayları örnek gösterebiliriz.
Aşure Nasıl Yapılır?
Aşurenin ne olduğu ve bu geleneğin nereden geldiğini açıkladıktan sonra şimdi sıra geldi Aşure nasıl yapılır? sorusuna.
Manevi olarak önemli bir yere sahip olan bu tatlının yapılışı yöreden yöreye farklılıklar gösterse de genel yapılışı ile aşure tarifine yer vereceğiz.
Aşure Malzemeleri
Aşure yapımı için gereken malzemeler şunlardır;
- 8 adet kuru incir,
- 8 adet kuru kayısı
- 3 yemek kaşığı çam fıstığı,
- 3 yemek kaşığı kuru kuş üzümü,
- 1/2 fincan çiğ pirinç,
- 1 su bardağı fasulye,
- 1 su bardağı nohut,
- 3 su bardağı aşurelik buğday,
- 6 su bardağı şeker,
- 3 tek karanfil,
- 2 çubuk tarçın,
- 1 portakal,
- 3 adet elma,
- 1 adet ayva,
- 1 limonun kabuğu,
- Ceviz içi,
- 1 adet barın taneleri.
Bu malzemelere, yörelere göre börülce, mısır, susam ve gül suyu da ilave edilebilir.
Aşure Yapılışı – Aşure Tarifi
Aşure yapımı için gereken malzemeler temin edildikten sonra, aşure şu şekilde yapılır;
- Bir gece önceden fasulye, nohut ve buğday ayrı ayrı kaplarda ıslatılır.
- İçi su dolu derin bir tencerede pişene kadar kaynatılan buğdaya suyu süzülmüş nohut ve fasulye ilave edilir.
- Bir süre kaynatıldıktan sonra ise şeker, kuru üzüm ilave edilir ve karıştırılır.
- Daha sonra küçük ve küp küp doğranmış kayısı, portakal, elma, ayva, limon kabuğu ve incir ilave edilerek 5 dakika kadar daha kaynatılır.
- Pişen aşure sıcak sıcak kaselere alınarak üzeri ceviz, tarçın ve nar taneleri ile süslenir ve dağıtılır.
Aşure nasıl yapılır? başlıklı bu içeriğimizin de sonuna geldik.
Yazımıza son verirken leziz olduğu kadar renk cümbüşüyle de göz dolduran bu tatlının asırlardır inanıldığı gibi yapanların ve yiyenlerin de evlerine bolluk ve bereket getirmesini diliyoruz.
