Gluten Nedir? Gluten Ne Demek? Gluten Alerjisi?

Gluten nedir? Hangi besinlerde bulunur? Glutensiz beslenme nasıl olur? Zararlı mı? Bu gibi tüm soruların cevaplarını güvenilir kaynaklardan derleyerek “Nen Var” ekibi olarak geniş bir rehber hazırladık.

Öyleyse vakit kaybetmeden başlayalım..

Gluten Nedir? Gluten Ne Demek?

Gluten, protein gruplarından biridir. Suda çözünmez. Çavdar, arpa ve buğday gibi tahıllarda yer alır.

Söz konusu tahıllardan elde edilen işlenmiş gıdaların çoğu gluten içerir. Bu protein grubu insan sağlığına genellikle olumsuz etkide bulunur. İçerdiği gliadin, sindirim sistemi problemlerine yol açar.

Her ne kadar sindirilmesi zor olsa da, prebiyotik etkiye sahiptir ve faydalı bakterileri besler. Bununla birlikte uzmanlar gluten tüketimini önermez.

Gerçi bağışıklık sistemi çoğu zaman gluteni tolere ettiğinden dolayı, bu ürünleri tüketenlerde sağlık sorunlarına rastlanmaz. Ancak gluten hassasiyeti olanlar için bu durum tam tersidir.

Bu kişilerde çeşitli alerjik reaksiyonlar gözlemlenebilir.

Gluten içerikli besinler, o kişilerde bağırsakların emilim gücünü azaltır. Ayrıca; otoimmün hastalıkların hastalık, anksiyete ve depresyon riskini de artırır.

Diğer taraftan, gluten duyarlılığı olmayan kişilerin de bu proteini sınırlı tüketmesi tavsiye edilir.

Gluten Faydaları Nelerdir?

Çeşitli riskler barındırmasına rağmen glutenin şu gibi yararları mevcuttur:

• Gıdaların birbirine bağlanmasını sağlar.
• Ekmeğin mayalanmasında kullanılır. Ekmek pişerken Gliadin maddesi sayesinde kabarır, gluten ise ekmeklere esneklik kazandırır.
• Oyun hamurlarında, kozmetik malzemelerde, takviyelerde, ilaçlarda, gargara ve diş macunlarında da kullanım alanı bulur.
• Fırınlanarak hazırlanan gıdalarda nihai ürünlerin raf ömrünü ve mukavemetini artırmak amacıyla tercih edilir.

Gluten Zararlı mı?

Eğer kişinin gluten intoleransı veya çölyak hastalığı varsa glutenden kaçınması gerekir. Aksi takdirde bu, ona zarar verecektir.

Çoğu diyetisyen, sağlıklı insanların da glutensiz beslenmesi gerektiğini savunur. Ancak gluten alerjisi veya çölyak hastalığı bulunmayanlar, bu madde nedeniyle herhangi bir şikâyet yaşamayabilir.

Gluten Hangi Hastalıklara Sebep Olur?

Aşırı gluten tüketimi şu hastalıkların oluşma riskini artırır:

• İrritabl barsak sendromu,
• Anemi,
• Tip 1 diyabet,
• Hashimoto tiroiditi,
• Kısırlık,
• Dermatitis herpetiformis (Kaşıntılı, sulu deri döküntüsü),
• T hücreli lenfoma (İnce bağırsak lenfoması),
• Osteoporoz,
• Romatoid artrit,

Gluten Alerjisi ve Buğday Alerjisi Arasındaki Fark

Buğday alerjisi gluten intoleransından daha ciddi bir durumdur. Bağışıklık sisteminin buğdaydaki proteinlerden birine veya birkaçına anormal tepki vermesi şeklinde tanımlanır.

Buğday ununun teneffüs edilmesi bile ağır semptomlara yol açabilir. Örneğin, kurdeşen ve nefes almada zorluk bunlardan bazılarıdır.

Ayrıca buğday alerjisi kimi zaman anafilaksiye neden olarak hayatî tehlike oluşturabilir.

Gluten Alerjisi ve Çölyak hastalığı Arasındaki Fark

Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olanlarda gluten duyarlılığı sebebiyle oluşan bir ince bağırsak rahatsızlığıdır. Gluten alerjisi ise, glutenli besinleri tüketimi sonrasında karşılaşılan çeşitli semptomları ifade eder.

Çölyak, gluten hassasiyetine bağlı ortaya çıkar ve ömür boyu sürer. Gluten duyarlılığı ise besin alerjilerinden biri olup, doğru tedaviyle 3-5 yıl arasında iyileşebilir.

Gluten İçeren Besinler Nelerdir?

Yukarıda gluten ne demek? Sorusunu ayrıntılı cevapladıktan sonra, şimdi gluten nelerde var? Sorusunun yanıtına geçiyoruz:

Gluten içeren besinler şunlardır;

• Makarna,
• Kuskus,
• Vejetaryen burgerler,
• Meyane,
• Soslar,
• Aromalı sütler ve yoğurtlar,
• Dondurmalar,
• Kepekli uni galeta unu,
• Hazır çorbalar,
• Ekmekler,
• Şehriye,
• Baharatlı krakerler,
• Kahvaltılık gevrek,
• Müsli,
• Baharatlı pirinç karışımları,
• Peynir sosları,
• İrmik,
• Unlu mamüller,
• Şekerlemeler,
• Malt, tüm malt ürünleri ve tatlandırıcıları,
• Fosfat unu,
• Arpa unu,
• Doğal buğday unu,
• Graham unu,
• İşlenmiş etler,
• Milkshake,
• Patates kızartması,
• modifiye gıda nişastası, lesitin, soya sosu, Monosodyum glutamat,
• Cipsler,
• Bira ve gıda boyaları,
• Noodle bulgur,
• Bulyon,
• Çavdar ve buğday melezi tritikale içerikli ürünler.

Sonuç itibariyle gluten içeren besinler bu şekilde özetlenmektedir. Peki; Ürünlerde Gluten Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır? bu konuya da değinelim.

Bu arada Yulaf Gluten İçerir Mi? başlıklı içeriğimize de göz atabilirsiniz.

Ürünlerde Gluten Olup Olmadığı Nasıl Anlaşılır?

20 ppm etiketli ürünler glutensiz olarak kabul edilir. Ayrıca bu ürünlerde şu etiketlere yer verilebilir:

• Free of gluten,
• Gluten-free,
• No gluten,
• Without gluten.

Gluten Alerjisi Nedir?

Glutene karşı aşırı duyarlılık, gluten alerjisi olarak tanımlanır. Aslında buna, “gluten intoleransı” demek daha doğrudur.

Vücudun gluteni tolere edememesinden kaynaklanır. Bu durum, yukarıda da bildirdiğimiz üzere gluten içerikli besinlerden uzak durmayı gerektirir.

Gluten Alerjisi Belirtileri

Şâyet gluten barındıran bir şey tükettiğinizde aşağıdaki semptomlar ile karşılaşıyorsanız, gluten intoleransına sahipsiniz demektir:

• Mide ağrısı,
• İshal,
• Şişkinlik,
• Kabızlık,
• Karın ağrısı,
• Bulantı ve kusma,
• Baş ağrısı,
• İştahsızlık,
• Gaz,
• Bacakağrısı,
• Halsizlik,
• Ayrıca gluten alerjisi olan kişilerde kilo kaybı yaygın bir durumdur.

Şunlar ise, gluten alerjisinin belirtileri arasında görülme sıklığı daha düşük olan sorunlardır:

• Kansızlık,
• Bilinç bulanıklığı,
• Döküntü,
• Depresyon ve anksiyete belirtileri,
• Kaslarda ağrı ve eklem ağrısı.

Çocuklarda Gluten Alerjisi Belirtileri

Yukarıdaki şikâyetlerin yanı sıra, gluten alerjisi bulunan çocuklarda şu durumlarla karşılaşılabilir:

• Dışkının normalden çok daha kötü kokması,
• Sinirlilik, huzursuzluk,
• Beslenme yetersizlikleri,
• Gelişim geriliği.

Gluten Alerjisi Testi

Bu belirtilere rastlanan kişilerde, buğday alerjisi veya Çölyak hastalığı gibi ciddi hastalıkları ekarte etmek için gluten intoleransı testi yapılmalıdır.

Bunun için kişiden kan alınarak çeşitli değerlerine bakılır ve bu doğrultuda değerlendirme yapılarak uygun tedavi planı oluşturulur.

Bir başka yöntem, 1-3 ay glutensiz eliminasyon diyeti uygulamaktır. Bu süre zarfında belirtiler azalıyorsa ve gluten tüketmeye başlandığı zaman tekrar artış gösteriyorsa, hastada intolerans gelişmiş demektir.

Gluten Alerjisi Nasıl Tedavi Edilir?

Bunun tek bir tedavisi vardır; O da, glutenli besinlerden yoksun bir diyet uygulamaktır.

Hasta, gluten ihtiva eden ürünleri diyetinden çıkararak; yaşı, mevcut kilosu, varsa hastalıkları doğrultusunda uygun bir beslenme programını takip etmelidir.

Gluten Alerjisi Diyeti Nasıl Yapılır?

Bunun için doğal glutensiz gıdalar tercih edilmeli, işlenmiş glutensiz ürünlerden yararlanılmalıdır. Çünkü bu tarz işlenmiş ürünlerin şeker, yağ ve kalori seviyesi yüksek olabilir.

Şu kişiler gluten diyeti uygulamak durumundadır:

• Buğday alerjisine sahip olanlar,
• Çölyak olmayan gluten duyarlılığı bulunanlar,
• Çölyak hastaları,
• İrritabl barsak sendromu hastaları,
• Gluten ataksisi hastaları.

Gluten diyetinde neler yenir? sorusunun cevabı ise başlıca şu besinleri içerir:

• Sebzeler,
• Yumurta,
• Meyveler,
• Deniz ürünleri,
• Tavuk,
• Tatlı patates,
• Kırmızı et,
• Karabuğday,
• Pirinç,
• Mısır,
• Teff,
• Chia tohumu,
• Kinoa,
• Fındık, badem, ceviz ve benzeri işlenmemiş kuruyemiş çeşitleri,
• Ayran ve kefir,
• Hindi eti,
• Nohut unu, hindistan cevizi unu, badem unu, kinoa, esmer pirinç,
• Bakliyatlar (Barbunya, nohut, mercimek, kuru fasulye vb.),
• Fasulye,
• Tohumlar,
• Soya gıdaları,
• Kurutulmuş meyveler,
• Peynir, zeytin, tereyağı,
• Yoğurt,
• Krema ve ekşi krema,
• Patates nişastası ve mısır nişastası,
• Ayçiçeği, kanola, Hindistan cevizi, avokado ve zeytinyağı.

Bir içeriğimizin daha sonuna gelmişken, gluten ile alakalı bir çok konuya detaylarıyla değindik.

Dip Not: Vermiş olduğumuz bu bilgiler bilgilendirici amaçlı olup, uzman hekim desteği almanızı tavsiye ederiz.