Tesadüfen aylarca zaman, para ve emek verdiğiniz eserinizin kopyalandığını öğrenseniz ne hissedersiniz? Kızgınlık, üzüntü, çaresizlik veya kaybetme korkusu… O anki duygularınızı tanımlayan kelime bunlardan hangisi?
Dünya çapında nice insan bu durumu yaşıyor. Özetle yalnız olmadığınızı bilmenizi isteriz. Ancak iyi haber şu ki; çaresiz değilsiniz. İşte bu noktada eserlerinizi telif hakkı koruyor.
Bu yazımızda merak edenler için Telif Hakkı Nedir? Telif süresi, başvurusu ve ücretleri nelerdir? gibi detaylara yer vermeye çalışacağız.
Öyleyse yazımıza Telif Hakkı Nedir? diye açıklama yaparak başlayabiliriz.
Telif Hakkı Nedir?
Telif hakkı; bir kişinin fikri ve emeği sonucu oluşturduğu ürün, sanat eseri ve düşüncesinin, bir başkası tarafından kullanılması ve kopyalanmasını koruma altına alan hukuk kurallarıdır.
Bu hakkın oluşması için ürün veya eserin illa tescil edilmesine gerek yoktur. Çünkü hak, söz konusu eser veya ürünün üretilmesiyle doğar.
Ülkeler arasında farklılıklar gösteren bu haklar, herkese sunulan mutlak haklar arasındadır. Ülkemizde ise 5846 sayılı FSEK yani Fikir ve Sanat Kanunu ile düzenlenir.
Telif Hakkı Sahibinin Hakları Nelerdir?
Telif hakkı nedir? diye tanımladıktan sonra şimdi, bu hakların neler olduğunu açıklayabiliriz. Telif haklarını öncelikle maddi ve manevi olarak gruplandırmak gerekirse;
Maddi haklar
- İşleme hakkı,
- Çoğaltma hakkı,
- Pay ve takip hakkı,
- Yayma hakkı,
- Görüntü, ses ve işaret nakli için kullanılan araçlarla umuma iletebilme hakkı,
- Temsil hakkı.
Manevi haklar
- Eserde değişiklik yapılmasını menetme,
- Adının geçmesini isteme,
- Umuma arz etme ve yayma.
Telif Hakkı Süresi Nedir ve Ne Kadardır?
Telif hakkı süresi; kişinin ürün veya eseri üzerindeki haklarının geçerli olduğu süreci kapsamaktadır. Bu süre birçok farklı faktöre göre değişebilmektedir.
Bu faktörlerden bazıları, eser veya ürünün türü, bunların şirket veya bireye ait olup olmaması ile aleniyet kazanıp kazanmadığı şeklindedir.
Ülkemizde ise telif hakkı süresi eser sahibinin ömrü boyuncadır. Vefatından sonra ise 70 yıl süreyle devam eder.
Telif Alma Ücreti Ne Kadardır?
Fikir ve sanat eserlerinde kayıt yaptırılması bir zorunluluk değildir. Ancak bazı durumlarda kayıt yaptırılması zorunlu olabilir. Yapılacak tescil işleminde ise ilgili makamlarca belirlenen ücretin ödenmesi gerekir.
Söz konusu bu telif ücreti ise Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmeliği’ndeki 11. madde de belirlenmiştir.
Telif ücreti ilgili kanuna göre, 1000-5000 TL arasında farklılık gösteren tespit rakamının, aylık katsayı ile çarpımıyla elde edilir.
Telif Hakkı İhlali Nedir?
Telif hakkı nedir? başlığında tanımladığımız hakların bir başka kişi ve kurum tarafından gasp edilmesi telif hakkı ihlalidir. Yani eser veya ürün sahibinin izni olmadan kullanılması, çoğaltılması ve bazı çalışmalara dahil edilmesidir.
Telif hakkı ihlaline giren durumlardan söz edecek olursak;
- Ürün veya eserin izinsiz değiştirilmesi,
- Dağıtılması,
- Umuma sunulması,
- Çoğaltılması,
- Gösterimi, kiralanması ve iletilmesi,
- Hakkında yanıltıcı bilgi verilmesi ve dağıtılması
- Kendi eser veya ürünüymüş gibi lanse edilmesi sayılabilir.
Telif hakkı ihlaline giren durumlar yukarıda sıraladıklarımız ile sınırlı değildir. Çünkü somut durumun özelliklerine göre değişiklik gösterir.
Telif Hakkı İçin Nereye Başvurulur?
Telif hakkı müracaatlarınızı telifhaklari.gov.tr/Basvuru-Islemleri adresinden online olarak yapabilirsiniz.
- Web sitesine giriş yaptığınızda öncelikle otomasyon sistemi üzerinden sizden istenen bilgileri doldurmanız gerekir.
- Yapacağınız başvuru sonrası size verilecek numara ile beraberinde başvuru formunu indirmelisiniz.
- Ardından ise istenen belgeler ile birlikte Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne başvurmanız gerekir.
- Başvuru esnasında ise güncel belirlenen sertifika başvuru harcını ödemelisiniz.
Bu aşamaları eksiksiz gerçekleştirdikten sonra başvurunuz tamamlandı demektir. Sonrasında ise kurum tarafından başvurunuz değerlendirmeye alınır.
Telif Hakkı İhlali Durumunda Açılacak Davalar Nelerdir?
Telif hakkı ihlaline uğradıysanız FSEK’in ilgili kanunları doğrultusunda dava açabilirsiniz.
Mali haklarınızın ihlali için açabileceğiniz davaları sıralamamız gerekirse;
- Manevi tazminat davası,
- Maddi tazminat davası,
- Tespit davası,
- Tecavüzün men’i davası,
- Tecavüzün ref’i davası.
Telif ihlali yapan kişi hakkında suç duyurusunda bulunduysanız yapılacak ceza yargılamasının ardından ihlali yapan kişi 1 ile 5 yıl arasında hapis veya adli para cezasına çarptırılabilmektedir.
Telif Hakkı Devri Nedir?
Telif hakkı nedir? ve haklarınız konusunda bilgilendiğinize göre, sıra geldi bu hakkı devredip devredemeyeceğinizi açıklamaya.
Telif hakkı devri; Telif hakkı sahibi tarafından üçüncü kişilere bu hakkın kısmen veya tamamen devredilmesidir. Bu hak devriyle, söz konusu olan ürün veya esere ait mali haklarda, telif sahibinin mal varlığından çıkar.
Telif hakkı devredilirken yazılı bir sözleşme dahilinde yapılması gerekir. Söz konusu ürün veya esere ait hakların ayrı ayrı bu sözleşmede belirtilmesi de önemli bir detaydır.
Söz konusu detaylar arasında ayrıca, devralacak kişi, telif hakkı sahibi ve mirasçıları ile ilgili durumlarda net bir çizgiyle belirlenmelidir.
Telif hakkı nedir? başlıklı içeriğimize son verirken, kısaca şunu söylemek isteriz. Biliyoruz ki fikir veya emek verdiğiniz eserler sizin gözbebeğiniz. Dolayısıyla kıymet verdiğiniz bu değerleri de korumanız en doğal hakkınız.
