Edebiyat türleri arasında en eski ve en etkileyici yöntemler arasında yer alan şiir, insanların kendilerini ifade etmek amacıyla kullandığı en etkili ve en özel sanatlardan biridir.
Farklı konulara ve türlere sahip olan şiir, birbirinden farklı şairler tarafından da kendine has söyleyiş ve şekiller barındırır.
“Bu günkü içeriğimizde, ‘Şiir Nedir?’, ‘Şiir Türleri ve Örnekleri’ gibi konuların detaylı cevaplarına yer verdik.”
Şiir Nedir?
Şiir, her bireye göre farklı bir tanım olarak gelse de en önemli konusu duyguların ifade edilme şeklidir. Binlerce kelimeyle anlatılamayacak duygularınızı ifade edebilen şiir, okuyuculara eşsiz anlamlar yüklemenin en iyi yöntemidir.
Şiirlerin kendine has bir etkisi vardır ve sözsel olarak anlatılan en önemli etkenler arasında yer alır. Bu nedenle şiirler kısa ve öz olarak anlatılan en iyi sözsel yöntemdir.
Şiir, duygu, düşünce ve hayallerin kendi içinde bir düzene göre sıralanarak anlatılmasıdır. Edebiyat tarihinde de en eski yöntemler arasında yer almaktadır.
Şiir’in Kısa Tarihi
Şiir, edebiyat kültürünün en eskileri arasında yer alırken köken olarak Antik Yunan’a kadar uzanan geniş bir tarihe sahiptir.
Antik kökenli bir yapıda olan şiir, Türk edebiyatında da oldukça önemli bir yere sahiptir. Sözlü edebiyat kültürü arasında en popüler duygu ifade etme yöntemleri arasında yer alırken, M.Ö 2.500’lü yıllarda mısırda yazılmış birçok şiire de rastlanılmıştır.
M.Ö 2.000 yıllarında Sümerler, M.Ö. 2.300’lü yıllarda Türkler, İbraniler, Çinliler, Araplar, Persler ve Akadlar gibi birden fazla eski medeniyetlerde duygu ve düşüncelerin en güzel şekilde ifade edilmesi için şiir kullanılmıştır.
Şiir Türleri ve Örnekleri
Şiirler, farklı türlerde sınıflandırılır. Bunlar kendi içlerinde belirli özelliklere sahiptir. Bu hususta şiir türleri şu şekildedir;
- Dramatik şiir,
- Lirik şiir,
- Satirik şiir,
- Pastoral şiir,
- Epik şiir,
- Didaktik şiir
- Satirik şiir,
- Elegi şiir,
- Epigram şiir.
Lirik Şiir
Duygu ve düşüncelerin coşkulu şekilde ifade edildiği şiir türüne “Lirik Şiir” denir. Antik yunanda “Lir” ismi verilen bir enstrüman kullanılması sebebiyle lirik olarak adlandırılmıştır.
Genel anlamda dinleyici ve okuyuculara duyguların yoğun bir şekilde anlatılmasıdır.
“Geçmiş Yaz” – Yahya Kemal
Rüya gibi bir yazdı. Yarattın hevesinle,
Her anını, her rengini, her şi’rini hazdan.
Hala doludur bahçeler en tatlı sesinle,
Bir gün bir uzak hatıra istersen o yazdan.
Körfez’deki dalgın suya bir bak, göreceksin,
Geçmiş gecelerden biri durmakta derinde.
Mehtab … iri güller… ve senin en güzel aksin,
Velhasıl o rüya duruyor yerli yerinde.”
Pastoral Şiir
Pastoral şiir, “çoban şiiri” olarak da adlandırılmaktadır. Bu şiir türlerinde, genel anlamda kır yaşam tarzı ve doğal güzellikler ele alınmaktadır.
Genel anlamda sade ve etkili bir yöntem kullanılırken çobanın ağzı kullanılarak dil ve karşılıklı konuşma şekliyle anlatılmaktadır.
Doğanın güzellikleri anlatılırken dikkat edilecek en önemli konu; sadeliğin her zaman ön planda tutulmasıdır.
“Çoban Çeşmesi” – Faruk Nafiz Çamlıbel
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi.
Ey suyun sesinden anlayan bağlar,
Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi?
Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca,
Yol almış hayatın ufuklarınca;
O hızla dağları Ferhad yarınca,
Başlamış akmağa çoban çeşmesi.
Epik Şiir
Duygu ve düşüncelerin destansı anlatım tarzıyla ifade edilmesine “Epik şiir” denir.
“Epope” kelimesinden türetilen bir şiir türü olan Epik şiirde, savaş hikayesi, yiğitlik ve kahramanlık maceraları ele alınmaktadır.
Bu şiir türlerine örnek olarak gösterilecek en önemli eser, milli marşımız olan “İstiklal Marşı”dır.
“İstiklal Marşı” – Mehmet Akif Ersoy
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;
O benimdir, o benim milletimindir ancak.
Çatma, kurban olayım çehreni ey nazlı hilal!
Kahraman ırkıma bir gül… ne bu şiddet bu celal?
Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal,
Hakkıdır, Hakk’a tapan, milletimin istiklal.
Didaktik Şiir
Okuyucu ve dinleyicilerine öğüt vermek için yazılan şiir türüne “Didaktik şiir” denir.
Didaktik şiir Türk edebiyatında “Ta’limi” olarak isimlendirilirken öğretici olmaması sebebiyle duygu açısından oldukça zayıftır.
Didaktik Şiir İçin Önerilen Detaylı İçerik: Didaktik Şiir Nedir? – En Bilinen 14 Şiir Örneği!
“Kitabım” – Fazıl Hüsnü Dağlarca
Kitap en iyi arkadaş,
Bana neyi sorsam söyler.
Ne anlatsa en sonunda,
Çalış, iyi, doğru ol der.
Geceleri uyumaz o,
Beni kaldırır erkenden.
Okulum kadar güzeldir,
Kitabı çok severim ben.
Satirik Şiir
Eleştirel bir dil kullanılarak belirli bir durum, olay ya da bir kişinin anlatıldığı şiir türüne “Satirik şiir” denir.
Didaktik şiirle büyük benzerlik gösterse de satirik şiir genel olarak iğneleyici bir dil kullanılarak eleştirilerini kendine özgün bir tarzda yansıtır.
“Zindandan Mehmed’e Mektup” – Necip Fazıl Kısakürek
Müdür bey dert dinler, bugün ‘maruzât’!
Çatık kaş.. Hükumet dedikleri zat…
Beni Allah tutmuş, kim eder azat?
Anlamaz; yazısız, pulsuz, dilekçem…
Anlamaz; ruhuma geçti bilekçem!
Dramatik Şiir
19. yüzyılda tiyatro oyunlarında kullanılan, ancak daha sonra düz metinlere geçilmesinden sonra şiir olarak kullanılan şiir türlerine “Dramatik şiir” denir.
William Shakespeare tarafından yazılan ve sahnelenen oyunlar, dramatik şiir türünün en önemli eserlerindendir.
“Gelinlik Kızın Ölümü“
Sala verilirken kalktık kahveden,
Cumaydı, yılın en beklemiş günü,
Yemeni gibi üstünde tabutun,
Gölge veren ağaçsız bir gökyüzü.
Kızın babası yanımızda, boyu uzun,
Zayıf, ağzında mırıltılar.
